İşletmede meydana gelen mali işlemlerin kaydedilmesinde tek taraflı (basit) ve çift taraflı kayıt yöntemleri uygulanmaktadır.

Tek taraflı kayıt yönteminde mali iÅŸlemin sadece önemli görülen yönü kayıda alınır. Tek taraflı kayıt yapılır. Bu yöntemde veresiye satış yapan bir iÅŸletmeci; yalnızca malı alanların borcunu bir deftere kayıt eder ve orada izler, buna karşılık stoktaki  azalmaları deftere kayıt etmez. Mal alışlarının ne ÅŸekilde alındığı ve ne ÅŸekilde ödendiÄŸi konusunda kayıt yapılmaz. Bunlar için ayrı hesaplar tutulur. Satıcılar için tutulan hesap sadece satıcılara olan borcu gösterir. 

Kasa ve mal hareketlerini takibe imkan vermez. Bu yöntemde sermaye ve sonuç hesaplarına da yer verilmez. İşletmenin sermayesinin tespit edilmesi için mevcut ve alacakların toplamından mevcut borçların düşülmesi gerekir. Bu şekilde tespit edilen dönem başı ve dönem sonu öz sermaye karşılaştırılır ve aradaki fark kar veya zarar olarak dikkate alınır. Dönem sonunda tespit edilen öz sermaye dönem başı öz sermayeden büyükse işletme kar elde etmiştir. Aksi durumda işletme zarar etmiştir.

Tek taraflı kayıt yöntemi, uygulaması kolay bir muhasebe yöntemidir. Ancak iÅŸlemleri tek taraflı olarak kayıta alması nedeniyle analiz yapmaya ve iÅŸlemleri detaylı takip etmeye olanak saÄŸlamaz. 

Ãœlkemizde ikinci sınıf tüccarların kazançlarını tuttuÄŸu  iÅŸletme hesabı esası tek taraflı kayıt yöntemini içermektedir VUK’un 178’inci maddesinde kimlerin ikinci sınıf tüccar olarak kabul edileceÄŸi belirtilmiÅŸtir. Buna göre, birinci sınıf tüccar ölçülerinin altında kalanlar, Kurumlar Vergisi mükelleflerinden iÅŸletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilenler ile, yeni iÅŸe baÅŸlayan tüccarlar yıllık iÅŸ hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar ikinci sınıf tüccar sayılırlar. 

Çift Taraflı Kayıt Yöntemi ; iÅŸletmelerde meydana gelen ve para ile ifade edilen ticari iÅŸlemlerin karşılıklı olarak en az iki hesaba kaydedildiÄŸi kayıt yöntemine çift taraflı kayıt yöntemi denir. Çift taraflı kayıt yönetiminde iÅŸlemler biri borçlu ve diÄŸeri alacaklı olmak üzere en az iki hesaba kaydedilir. Yapılan bu kayıtların sonucunda borçlu ve alacaklı hesapların bakiyeleri toplamı birbirine eÅŸit olur. 

Çift taraflı kayıt yönteminin temel mantığı muhasebe temel denkliği ile aynıdır. Her ticari işlemin iki tarafı vardır. Bir taraf borçlanırsa diğer taraf alacaklanarak denge sağlanır. Peşin bir mal alışında kasadaki para azalırken mallar hesabında aynı oranda artış olur. Yine kasadaki paranın bankaya yatırılması durumunda kasadaki para azalırken bankadaki para aynı tutarda artar. Müşterilerden peşin tahsilat yapılması halinde müşteri cari hesabı azalır kasa artar. Bu şekilde yapılan kayıtlar sonucunda Ticari işlemlere ilişkin verilere ve bilgilere kolay bir şekilde ulaşılır.

Çift kayıt yönteminde aktif ve pasif hesaplar kendi aralarında çalışabileceÄŸi gibi bu hesaplar karşılıklı olarak da çalışabilir. Yine bir aktif veya pasif hesap sonuç hesapları ile de çalışabilir. 

Ülkemiz uygulamasında birinci sınıf tüccarlar bilanço esasına göre defter tutarlar. Bilanço esasına göre tutulan defterler çift taraflı kayıt sistemine dayanmaktadır. Bu sistemde birden fazla defter tutulur. Bunlardan yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri en önemlileridir. Çift taraflı kayıt yönteminde süreç açılış bilançosu ile başlar. Daha sonra dönem içi muhasebe işlemleri gerçekleştirilir ve sonucunda envanter işlemleri ile kapanış bilançosuna ulaşılır ve süreç tamamlanır. Bu sürece muhasebe süreci denir.